Bạn có còn nhớ cái thời mà mỗi khi một cuộc gọi hay tin nhắn đến, chiếc loa máy tính, TV hay dàn âm thanh nhà bạn lại phát ra những tiếng “dit-dit-dit” rè rè đặc trưng không? Đó là một phần ký ức của nhiều người dùng điện thoại di động thế hệ cũ. Nhưng giờ đây, dù chiếc smartphone của bạn có đặt ngay cạnh loa đi chăng nữa, hiện tượng nhiễu sóng điện thoại trên loa dường như đã biến mất hoàn toàn. Điều gì đã khiến vấn đề gây khó chịu này lặng lẽ “ra đi” như vậy?
Bạn Còn Nhớ Tiếng “Dit-Dit-Dit” Ấy Chứ?
Chắc hẳn nhiều người vẫn còn nhớ như in cái cảm giác chiếc điện thoại Nokia “cục gạch” đời cũ của mình, như Nokia 2110, khiến loa máy tính, TV hoặc dàn Hi-Fi rè rè khó chịu mỗi khi có tin nhắn hoặc cuộc gọi đến. Thậm chí, hiện tượng này còn có thể xảy ra trong buổi tập trung trường học, khi chiếc điện thoại “kẹp” ở thắt lưng (một xu hướng rất phổ biến hồi đó!) khiến hệ thống âm thanh công cộng (PA) của trường phát ra tiếng nhiễu, khiến bạn phải vội vàng gỡ điện thoại ra để tắt đi.
Hình ảnh flyer phong cách retro về điện thoại Nokia và các dòng điện thoại cổ điển thập niên 2000s gợi nhớ nhiễu sóng GSM
Nguyên nhân của hiện tượng nhiễu sóng điện thoại gây rè loa này chính là sự can thiệp của tần số vô tuyến (RF – Radio Frequency) từ điện thoại khi nó sử dụng công nghệ GSM để liên lạc với trạm phát sóng di động gần nhất.
Mạng Di Động Hiện Đại Không Dùng Công Nghệ Cũ
Lý do quan trọng nhất khiến hiện tượng nhiễu loa biến mất là do chính các mạng di động đã thay đổi công nghệ. Mạng GSM (2G) sử dụng một kỹ thuật được gọi là TDMA (Time Division Multiple Access), tạo ra các xung tần số vô tuyến rất sắc nét và có nhịp điệu. Không chỉ riêng TDMA, mà cả cách thức GSM điều chế tín hiệu cũng góp phần khiến nó “ồn ào” đối với các thiết bị loa lân cận.
Nói cách khác, những gì bạn từng nghe trên loa chính là những xung tín hiệu đặc trưng mà mạng di động thế hệ thứ hai (2G) sử dụng. Các công nghệ mạng mới hơn như UMTS (3G), LTE (4G) và 5G không còn sử dụng kiểu xung nhịp này nữa. Mặc dù UMTS vẫn sử dụng các kỹ thuật liên quan, nhưng nó hoạt động trong một “vỏ bọc” RF khác, không gây ra tiếng rè đặc trưng cho loa theo cùng một cách.
Thay vào đó, các công nghệ hiện đại này dựa vào các hình thức ghép kênh (multiplexing) và điều chế (modulation) khác, tạo ra các đường truyền tín hiệu mượt mà hơn, ít gai hơn. Kết quả là, ngay cả khi điện thoại của bạn đang tích cực gửi và nhận dữ liệu, nó cũng không tạo ra loại hoạt động RF dễ gây nhiễu như các thiết bị GSM cũ.
Khả Năng Chống Nhiễu Của Loa Và Thiết Bị Âm Thanh Tốt Hơn
Không chỉ điện thoại thay đổi, bản thân loa và bộ khuếch đại (amp) cũng được cải thiện đáng kể về khả năng chống nhiễu. Hãy nghĩ mà xem, hầu hết các thiết bị có loa ngày nay đều tích hợp một số hình thức truyền dữ liệu không dây, cho dù đó là Bluetooth, Wi-Fi, hay thậm chí là modem di động. Do đó, hệ thống âm thanh trong các thiết bị này phải được che chắn kỹ lưỡng để các tín hiệu không dây nội bộ không gây nhiễu chính loa của chúng.
Loa Bose Smart Ultra Soundbar hiện đại với loa Atmos, minh họa thiết bị âm thanh có khả năng chống nhiễu tốt
Vào đầu những năm 2000, nhiều loa và thiết bị âm thanh – đặc biệt là các mẫu giá rẻ – có rất ít hoặc không có khả năng chống nhiễu từ bên ngoài. Chúng thực chất hoạt động như những ăng-ten không mong muốn, thu nhận và khuếch đại các tín hiệu RF gần đó. Ngày nay, khả năng chống nhiễu (shielding) là một tiêu chuẩn bắt buộc, đặc biệt đối với các thiết bị điện tử. Ngay cả những thiết bị phân khúc thấp cũng được hưởng lợi từ hàng thập kỷ tích lũy kinh nghiệm trong việc giảm nhiễu điện từ (EMI).
Điện Thoại Thông Minh Hơn Trong Việc Quản Lý Phát Xạ
Một mảnh ghép khác của bức tranh là bản thân điện thoại đã trở nên thông minh hơn rất nhiều trong việc quản lý phát xạ của chúng. Các thiết bị hiện đại có nhiều ăng-ten cho Wi-Fi, Bluetooth, di động, GPS và nhiều thứ khác – tất cả đều được gói gọn trong một hình dạng nhỏ bé. Việc quản lý tất cả các phát xạ đó mà không gây nhiễu lẫn nhau (hoặc các thiết bị lân cận) đòi hỏi khả năng quản lý radio thông minh và kiểm soát phát xạ nghiêm ngặt hơn nhiều.
Laptop, điện thoại và router minh họa quản lý tín hiệu không dây và phát xạ thông minh
Về cơ bản, smartphone không chỉ thông minh vì chúng có thể chạy ứng dụng. Chúng sử dụng các dải tần hẹp hơn, chỉ dùng lượng năng lượng cần thiết để truyền tải và hợp tác với mạng một cách thông minh để giảm thiểu lãng phí. Ngoài ra, điện thoại còn phải tuân thủ các quy định về phát xạ ở mỗi quốc gia, và những quy định này cũng giới hạn mức độ một thiết bị có thể gây nhiễu cho thiết bị khác.
Điện Thoại Luôn Kết Nối, Nhưng Âm Thầm Hơn
Điều thú vị là, điện thoại ngày nay “nói chuyện” với mạng nhiều hơn bao giờ hết. Chúng liên tục ping máy chủ, đồng bộ hóa thông báo, kiểm tra GPS và duy trì các kết nối dữ liệu nền. Nhưng tất cả những điều này đều diễn ra một cách tinh tế và “thanh lịch” hơn rất nhiều.
Điện thoại hiện đại duy trì kết nối gần như liên tục với mạng, nhưng chúng thực hiện điều đó bằng cách sử dụng các dạng sóng mượt mà, công suất thấp. Vì vậy, ngay cả khi có nhiễu, nó cũng sẽ không giống tiếng “dit-dit-dit” cũ – mà có thể chỉ là tiếng rít hoặc tiếng ù rất nhỏ, nếu có.
Trừ Khi Bạn Dùng Amply Cổ Điển Hoặc Thiết Bị Đặc Biệt…
Tất nhiên, luôn có những trường hợp ngoại lệ. Một số thiết bị âm thanh cổ điển – đặc biệt là ampli guitar, hệ thống âm thanh công cộng (PA) và loa cũ không có khả năng chống nhiễu phù hợp – vẫn có thể thu nhận các tín hiệu RF lạc. Nếu bạn vẫn đang sử dụng thiết bị từ những năm 80 hoặc 90, có thể chiếc smartphone của bạn vẫn gây ra một chút tiếng ồn, đặc biệt nếu nó ở gần mạch điện.
Câu hỏi về nhiễu sóng này trở lại trong tâm trí nhiều người khi mạng di động gặp sự cố, và một chiếc iPhone 14 Pro bất ngờ gây ra tiếng ù nhẹ trên loa máy tính. Mặc dù âm thanh không còn giống như tiếng rè rè đặc trưng ngày xưa, nhưng đây vẫn là một lời nhắc nhở về những tiến bộ vượt bậc của công nghệ di động và âm thanh trong những năm qua.
Sự biến mất của tiếng rè rè khó chịu từ điện thoại trên loa không phải ngẫu nhiên, mà là kết quả của một loạt các tiến bộ công nghệ vượt bậc. Từ việc thay đổi công nghệ mạng di động (từ GSM sang 3G, 4G, 5G), đến khả năng chống nhiễu được cải thiện trong các thiết bị âm thanh, và sự quản lý phát xạ thông minh hơn của chính smartphone – tất cả đã góp phần mang lại trải nghiệm không dây mượt mà và “yên tĩnh” hơn cho người dùng. Đây là minh chứng rõ ràng cho việc công nghệ không ngừng phát triển để phục vụ tốt hơn nhu cầu của chúng ta.
Bạn có còn nhớ kỷ niệm nào về tiếng nhiễu sóng điện thoại đặc trưng ngày xưa không? Hãy chia sẻ cảm nghĩ của bạn bên dưới phần bình luận nhé!
